Dzisiaj wybierzemy się na niezapomnianą wyprawę w poszukiwaniu najstarszego kościoła w Polsce. W tym więc celu odwiedzimy Wielkopolskę. Wycieczka, w co wierzymy, okaże się kształcąca, także dla nas samych. Lecz czy uda nam się znaleźć ten najstarszy zabytek leżący na naszych ziemiach? O tym wkrótce się przekonamy!
Szczątki kaplicy na Ostrowie Tumskim w Poznaniu
Dobrze, to od którego miejsca zaczynamy, poszukując największą polską starożytność w dziedzinie architektury sakralnej? Intuicja, a przede wszystkim odrobina wiedzy historycznej podpowiadają nam, aby jako Łowcy Przygód udać się najpierw do Wielkopolski. Te bowiem ziemie uchodzą za kolebkę naszej państwowości, a szczególnie Gniezno, w którym swego czasu (bagatela, nieco ponad tysiąc lat temu) odbył się pamiętny zjazd ze zroumiałych względów nazwany Gnieźnieńskim.
Lecz najpierw otrzymujemy cynk z Poznania, a konkretniej – Ostrowa Tumskiego. Nie czekając długo, ruszamy tam. Dziś już niewiele pozostała z archaicznego zabytku sakralnego. Natrafiamy więc na ruiny kaplicy zamkowej, skrywane pod wspaniałą świątynią. Uważa się, że kaplica powstała w około 965 roku, odkryto ją natomiast dopiero w 2009 roku. Dziś na jej miejscu znajduje się, jak wspomnieliśmy, kościół Najświętszej Marii Panny, którego rodowód sięga średniowiecza.
Bazylika w Gnieźnie
Całkiem blisko mamy do Gniezna. Wyruszamy więc tam. Tutaj bowiem znajduje się bazylika pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Jej rodowód sięga ostatnich dekad X wieku, jej powstanie zatem należy wiązać z chrztem Polski i Mieszka I. Do ówczesnego kościoła zawitał w 1000 roku Otton III, by pokłonić się szczątkom św. Wojciecha.
Przez kolejne stulecia nie oszczędzały go wrogie wojska. Nie inaczej było w pierwszej połowie XX wieku. Najpierw niemieccy hitlerowcy urządzili sobie w świątyni salę koncertową, a następnie sołdaci spod czerwonej gwiazdy ostrzelali ją z czołgów. Dziś na szczęście jest odrestaurowana.
Istnieje najstarszy kościół w Polsce?
Wspomniane świątynie mogą uchodzić za jedne z najstarszych polskich kościołów, jednak nie sposób ocenić, która jest najstarsza. W całości bowiem nie przetrwał zatem średniowieczny kościół, nie mówiąc już o przedromańskiej świątyni. Dlatego też przyznanie któremuś z nich w tym względzie pierwszeństwa, cechowałoby się dużą umownością.